To będzie dość długi wpis, ale warto przeczytać. Moi współpracownicy z działu czasopism wzięli udział w specjalnym kursie doszkalającym organizowanym z powodzeniem od kilku lat przez Bibliotekę Główną i Ośrodek Informacji Naukowo-Technicznej Politechniki Wrocławskiej (więcej szczegółów tutaj). Oddaję zatem blogowe łamy Kasi i Julkowi.
Sprawozdanie z kursu dokształcającego specjalnego pt. "Czasopisma elektroniczne" zorganizowanego przez Bibliotekę Główną i Ośrodek Informacji Naukowo-Technicznej Politechniki Wrocławskiej, który odbył się w dniach 18-20 kwietnia 2012 r. we Wrocławiu.
W kursie uczestniczyło łącznie 17 osób z różnych bibliotek i ośrodków informacji z polskich miast: Warszawy, Gdańska, Krakowa, Poznania, Lublina i Krosna. Bibliotekę Fundacji Kolegium Europejskiego reprezentowali Katarzyna Dudek i Juliusz Rzewuski.
Sam kurs, trwający 3 dni, został podzielony na 2 części: teoretyczną – wykłady i prezentacje wybranych serwisów e-czasopism oraz praktyczną, koncentrującą się głównie na wyszukiwaniu wieloaspektowym informacji naukowej w omawianych serwisach, zarówno tych płatnych jak i w wolnym dostępie.
Pierwszego dnia zajęć (18.04.2012) wszyscy uczestnicy kursu zostali przywitani przez kierownik Oddziału Gromadzenia i Opracowania Wydawnictw Ciągłych Biblioteki Politechniki Wrocławskiej, panią Łucję Maciejewską. Pierwszy tego dnia wykład, na temat bibliotecznych systemów komputerowych i ogólnych problemów gromadzenia czasopism w bibliotekach, został przeprowadzony przez dyrektora Biblioteki Głównej Politechniki Wrocławskiej, pana Henryka Szarskiego. Przedstawił on w wielkim skrócie strukturę bibliotek funkcjonujących na Politechnice Wrocławskiej wraz z zasadami gromadzenia oraz udostępniania zbiorów przez poszczególne jednostki. Zwrócił m.in. szczególną uwagę na potrzebę przechodzenia Biblioteki (oraz innych bibliotek) na wersje elektroniczne materiałów, do tej pory gromadzonych w papierze, z uwagi na rosnące wymagania informacyjne użytkowników. Mając tę kwestię na uwadze, pan dyrektor zaprezentował uczestnikom kursu projekt gmachu nowej biblioteki – tzw. Środowiskowej Biblioteki Nauk Ścisłych i Technicznych na potrzeby Innowacyjnej Gospodarki – która w swym założeniu nie będzie gromadziła wydawnictw drukowanych, a na jej terenie będzie można korzystać jedynie z zasobów elektronicznych. Zgodnie z koncepcją, nowa biblioteka utworzy nową jednostkę, instytucję odpowiedzialną za gromadzenie i udostępnianie szeroko pojętej literatury technicznej oraz organizację zdecydowanie łatwiejszego dostępu do informacji naukowo-technicznej dla potrzeb edukacji w zakresie nauk ścisłych oraz dla zaplecza naukowo-badawczego w skali całego kraju. W ramach kontynuacji wykładu, pan dyrektor oprowadził kursantów po oddziałach Biblioteki, przy okazji dzieląc się ciekawostkami z jej codziennego funkcjonowania.
Po zakończonym zwiedzaniu i powrocie do sali wykładowej, odbyło się wprowadzenie do ćwiczeń związane z wyszukiwaniem wieloaspektowym informacji naukowej. Wykład pt. Czasopisma w przestrzeni e-zasobów, serwisów, narzędzi informatycznych i sposobów dostępu, wygłosiła kierownik Oddziału Informacji Naukowej, pani Barbara Urbańczyk. Przedstawiła rozwój historyczny platform udostępniania periodyków (w tym projekty digitalizacji materiałów, serwisy agregacyjne i konsorcja promujące e-źródła), wady i zalety prenumeraty czasopism w wersji elektronicznej oraz narzędzia ułatwiające korzystanie z zasobów online (identyfikacja obiektów DOI, zintegrowane przeszukiwanie baz EHIS/EBSCO Discovery service). Pani Urbańczyk zwróciła szczególną uwagę na fakt zastępowania w bibliotekach wyszukiwania standardowego zintegrowanym, co związane jest przede wszystkim z oczekiwaniami użytkowników i promocją e-źródeł.
Po przerwie obiadowej, odbyły się, trwające całe popołudnie, ćwiczenia w sali komputerowej Biblioteki Politechniki Wrocławskiej, które dotyczyły wyszukiwania wieloaspektowego w serwisach takich jak: Science Server (Elsevier, Springer), ScienceDirect (platforma SciVerse), SpringerLink, EBSCO, ProQuest, Lista A-Z (aplikacja EBSCO).
Jeszcze przed rozpoczęciem ćwiczeń, każdy z kursantów otrzymał podręcznik opisujący dokładnie serwisy i narzędzia zaprezentowane w trakcie trwania kursu wraz z zestawem zadań (do każdej części) mający na celu zapoznanie użytkownika z możliwościami oferowanymi przez dany produkt. Podręcznik został przygotowany przez zespół pracowników Oddziału Gromadzenia i Opracowania Wydawnictw Ciągłych Biblioteki PW jako materiał dydaktyczny specjalnie na potrzeby kursu dokształcającego. Okazał się świetną pomocą naukową, podobnie jak wskazówki oraz rady obecnych w trakcie ćwiczeń pracowników Biblioteki.
Drugi dzień (19.04.2012) kursu rozpoczął się wykładem pani Łucji Maciejewskiej na temat Aspektów prawnych korzystania z publikacji elektronicznych. Prowadząca przedstawiła sytuację prawną bibliotek w kontekście zamawiania, przetwarzania i udostępniania czasopism elektronicznych ze szczególnym uwzględnieniem prawa autorskiego i odpowiedzialności prawnej związanej z korzystaniem z cudzych utworów. Charakterystyki i funkcjonalności wybranych serwisów e-czasopism przybliżyła następnie słuchaczom pani Agnieszka Wolańska z Oddziału Gromadzenia i Opracowania Wydawnictw Ciągłych Biblioteki Politechniki wrocławskiej. Wykład ten, był wprowadzeniem do ćwiczeń kontynuowanych przez kolejne 2 dni kursu. Prowadząca przestawiła sposoby funkcjonowania oraz możliwości serwisów źródeł elektronicznych, zarówno baz komercyjnych (np. EBSCO, EMIS – Emerging Markets Information Service), działające na licencji Creative Commons DOAJ (Directory of Open Access Journals), jak również serwisy jednego wydawcy bądź zawierające pojedynczy tytuł. Po skończonym wykładzie, uczestnicy kursu, w trakcie 4 godzinnych ćwiczeń, mieli okazję popracować w omówionych uprzednio serwisach EZB – Elektronische Zeitschriftenbibliothek, EMIS Polska - Emerging Markets Information Sernice, EMERALD, IEEE Xplore, LinkSource, BioMed Central, Projekt SHERPA/Romeo, SCIRUS, EBSCOhost Integrated Search (EHIS) i CDS (CERN).
Po odbytych ćwiczeniach i krótkiej przerwie, organizator przygotował dla uczestników kursu wycieczkę po Wrocławiu, poprowadzoną przez prezes Koła Przewodników Miejskich Oddziału Wrocławskiego PTTK – panią Annę Oryńską, podczas której kursanci z różnych stron Polski mieli okazję wysłuchać pasjonującej historii miasta regionu Dolnego Śląska podziwiając jego zabytki podczas 3 godzinnego zwiedzania.
Poranek trzeciego dnia kursu (20.04.2012) rozpoczął się wykładem pt. Konsorcja czasopism elektronicznych pana Krzysztofa Moskwy z Oddziału Gromadzenia i Opracowania Wydawnictw Ciągłych Biblioteki Politechniki Wrocławskiej. Przedstawił on proces powstawania konsorcjów czasopism w Polsce i na świecie, rodzaje konsorcjów z uwzględnieniem typologii, a także korzyści i wady płynące z tworzenia takich organizacji. W przypadku konsorcjów takich jak: EBSCO, Elsevier, Springer, Web of Knowledge, Wiley-Blackwell czy SCOPUS, licencje krajowe wystawiane dla jednostek naukowych są finansowane w 100% przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W przypadku innych konsorcjów, dofinansowanie sięga maksymalnie 50% kosztów dostępu do danej bazy. Instytucje uczestniczące w konsorcjach kontaktują się bezpośrednio z dostawcą lub za pośrednictwem polskiego przedstawiciela danej firmy.
Tematem kolejnego, ostatniego tego dnia wystąpienia, była prezentacja bazy abstraktowo-biometrycznej Web of Science [wersja 5.6] przeprowadzona przez przedstawiciela firmy Thomson Reuters, pana Marcina Kapczyńskiego. Omówił on pokrótce cechy charakterystyczne bazy, a także kryteria wyboru oraz zastosowanie wskaźników biometrycznych na wybierane czasopisma.
Następująca po wykładzie sesja ćwiczeń dotyczyła wyszukiwania informacji naukowej przy użyciu ogólnodostępnych narzędzi internetowych oraz w serwisach Open Access. Na zakończenie ćwiczeń organizatorzy przewidzieli dla wszystkich słuchaczy obowiązkowy test wiedzy zdobytej w trakcie kursu.
Podsumowanie szkolenia, wraz z wymianą opinii uczestników i dyskusją, odbyło się przy udziale dyrektora Biblioteki, pana Henryka Szarskiego, który wręczył każdemu ze słuchaczy świadectwo ukończenia kursu. Całość kursu została uwieńczona wspólnie zrobionym zdjęciem wszystkich uczestników kursu oraz jego organizatorów.
Oprac. Katarzyna Dudek, Juliusz Rzewuski
Komentarze