W ostatnich miesiącach został zaktualizowany format MARC 21. Dodano do niego kilka nowych pól, inne zaczęto wykorzystywać w nowych celach. Pola te nie są używane przez nas w naszych rekordach bibliograficznych, a zmian nie będziemy wprowadzać, ale ponieważ pojawiają się w rekordach importowanych jako „kadłubki”, więc warto je odnotować…
Pole 264 - Produkcja, wydanie, dystrybucja, wytworzenie i uzyskanie praw autorskich
Pole to zawiera informacje dotyczące wydania, druku, dystrybucji, emisji, ogłoszenia lub produkcji dzieła. Od razu można zauważyć, że informacje w nim zawarte pokrywają się z polem 260. Library of Congress (ostatnia aktualizacja April 2013) wyjaśnia, że pole 264 może być użyteczne w przypadkach, w których w danej publikacji na skutek przyjętych standardów wydawniczych czy polityki danej instytucji rozróżnia się między funkcjami (np. wydawca i dystrybutor, albo wydawca a właściciel praw autorskich etc.). Trudno w tej chwili rozstrzygnąć kwestię użyteczności tego pola czy zasadności jego wprowadzenia. W praktyce widać, że w wielu nowo sporządzanych przez LoC rekordach traktuje się je po prostu jako zamiennik pola 260. U nas pola nie stosujemy i jego zawartości nie wyświetlamy.
Pole 710 – Kartoteka Wydawców
Jak informuje Biblioteka Narodowa: „Od 1 stycznia 2013 w katalogu Biblioteki Narodowej we wszystkich nowo wprowadzonych rekordach bibliograficznych będą indeksowane nazwy wydawców. W związku z tym tworzy się hasła wzorcowe dla wydawców do Kartoteki wzorcowych haseł formalnych zgodnie z zasadami dla haseł korporatywnych. Wszystkie nowe hasła dla nazw wydawców są dostępne online w kartotece wzorcowych haseł formalnych. Po przeprowadzonych testach zdecydowano, że będzie stosowane pole 710 z ujednoliconą nazwą wydawcy (występującą w polu 260 podpolu |b) wraz z określeniem relacji w postaci kodu w podpolu |4: pbl. Jeżeli instytucja sprawcza została już zindeksowana w polu 710 lub 110 w związku z inną funkcją pełnioną w dokumencie dla oznaczenia odpowiedzialności za wydanie dokumentu dodaje się również podpole |4 z kodem relacji „pbl”.”
020 - ISBN
I ostatnia uwaga dotyczy pola 020 i numerów ISBN przypisanych różnym postaciom wydawniczym danej książki. Do niedawna funkcjonowały tylko dwie – mianowicie oprawy twarda i miękka (hardback i paperback). Wydawcy przydzielają im z reguły odrębne numery ISBN. Zasady formatu MARC21 przewidują, że w rekordach bibliograficznych wpisuje się w powtarzalnych polach 020 numery ISBN wszystkich rodzajów opraw, jeśli są podane w egzemplarzu na podstawie którego biblioteka sporządza opis bibliograficzny. Podobnie w sytuacji, która zaistniała po 2005 roku, kiedy wprowadzono 13-cyfrowe numery ISBN. Gdy wydawca umieszcza w książce zarówno ISBN w wersji starej 10-cyfrowej, jak i nowej 13-cyfrowej, reguły MARC zalecają by obydwa uwzględnić w rekordzie bibliograficznym.
Sytuacja nieco się skomplikowała w ostatnich latach wraz z pojawieniem się książek elektronicznych w rozmaitych formatach. Obecnie jest ich już co najmniej kilkanaście, bo bynajmniej sprawa się nie zamyka na PDF i formacie ePUB. No i pojawia się pytanie, czy wszystkie numery ISBN dla wszystkich odrębnych postaci wydawniczych danej książki umieszczać w rekordzie bibliograficznym? A bywa ich sporo. By posłużyć się konkretnym przykładem z naszej kolekcji [tutaj] - nawet 7: Kindle Edition; ePub; eTextbook; PDF; Read online, Hardback oraz Master e-book ISBN. A dojdzie zapewne kolejny, ósmy: paperback. Oczywiście w rekordzie wpisaliśmy tylko te dane, które pozyskujemy z egzemplarza, na podstawie którego sporządzamy opis, ale czy to postępowanie prawidłowe? Ostatnia aktualizacja MARC21 nic o tej sprawie nie mówi. Wytyczne na temat pola 020 pochodzą z 2005 roku i kwestii różnych postaci elektronicznych książki w ogóle nie poruszają.
Co do tego czy odrębne elektroniczne postacie wydawnicze (formaty) danej książki powinny posiadać odrębne numery ISBN zdania w branży wydawniczej są podzielone [patrz: tutaj i tutaj]
Wiadomo, że ISBN jest używany we wszystkich gałęziach sieci dystrybucji książek i w bibliotekach i jest wykorzystywany w celach identyfikacyjnych, statystycznych, do monitorowania danych o sprzedaży etc. Międzynarodowe Biuro ISBN utrzymuje, że każda elektroniczna postać książki wymaga nadania odrębnego numeru ISBN. (por. dokument Guidelines for the assignment of ISBNs to e-books and “apps”). Dla wydawców ta konieczność nie jest wcale taka oczywista. Nadanie numeru ISBN generuje koszty, o ile bowiem w Polsce jest ono bezpłatne, to w USA czy Wielkiej Brytanii trzeba za nadanie numeru ISBN zapłacić.
Pole 264 - Produkcja, wydanie, dystrybucja, wytworzenie i uzyskanie praw autorskich
Pole to zawiera informacje dotyczące wydania, druku, dystrybucji, emisji, ogłoszenia lub produkcji dzieła. Od razu można zauważyć, że informacje w nim zawarte pokrywają się z polem 260. Library of Congress (ostatnia aktualizacja April 2013) wyjaśnia, że pole 264 może być użyteczne w przypadkach, w których w danej publikacji na skutek przyjętych standardów wydawniczych czy polityki danej instytucji rozróżnia się między funkcjami (np. wydawca i dystrybutor, albo wydawca a właściciel praw autorskich etc.). Trudno w tej chwili rozstrzygnąć kwestię użyteczności tego pola czy zasadności jego wprowadzenia. W praktyce widać, że w wielu nowo sporządzanych przez LoC rekordach traktuje się je po prostu jako zamiennik pola 260. U nas pola nie stosujemy i jego zawartości nie wyświetlamy.
Pole 710 – Kartoteka Wydawców
Jak informuje Biblioteka Narodowa: „Od 1 stycznia 2013 w katalogu Biblioteki Narodowej we wszystkich nowo wprowadzonych rekordach bibliograficznych będą indeksowane nazwy wydawców. W związku z tym tworzy się hasła wzorcowe dla wydawców do Kartoteki wzorcowych haseł formalnych zgodnie z zasadami dla haseł korporatywnych. Wszystkie nowe hasła dla nazw wydawców są dostępne online w kartotece wzorcowych haseł formalnych. Po przeprowadzonych testach zdecydowano, że będzie stosowane pole 710 z ujednoliconą nazwą wydawcy (występującą w polu 260 podpolu |b) wraz z określeniem relacji w postaci kodu w podpolu |4: pbl. Jeżeli instytucja sprawcza została już zindeksowana w polu 710 lub 110 w związku z inną funkcją pełnioną w dokumencie dla oznaczenia odpowiedzialności za wydanie dokumentu dodaje się również podpole |4 z kodem relacji „pbl”.”
020 - ISBN
I ostatnia uwaga dotyczy pola 020 i numerów ISBN przypisanych różnym postaciom wydawniczym danej książki. Do niedawna funkcjonowały tylko dwie – mianowicie oprawy twarda i miękka (hardback i paperback). Wydawcy przydzielają im z reguły odrębne numery ISBN. Zasady formatu MARC21 przewidują, że w rekordach bibliograficznych wpisuje się w powtarzalnych polach 020 numery ISBN wszystkich rodzajów opraw, jeśli są podane w egzemplarzu na podstawie którego biblioteka sporządza opis bibliograficzny. Podobnie w sytuacji, która zaistniała po 2005 roku, kiedy wprowadzono 13-cyfrowe numery ISBN. Gdy wydawca umieszcza w książce zarówno ISBN w wersji starej 10-cyfrowej, jak i nowej 13-cyfrowej, reguły MARC zalecają by obydwa uwzględnić w rekordzie bibliograficznym.
Sytuacja nieco się skomplikowała w ostatnich latach wraz z pojawieniem się książek elektronicznych w rozmaitych formatach. Obecnie jest ich już co najmniej kilkanaście, bo bynajmniej sprawa się nie zamyka na PDF i formacie ePUB. No i pojawia się pytanie, czy wszystkie numery ISBN dla wszystkich odrębnych postaci wydawniczych danej książki umieszczać w rekordzie bibliograficznym? A bywa ich sporo. By posłużyć się konkretnym przykładem z naszej kolekcji [tutaj] - nawet 7: Kindle Edition; ePub; eTextbook; PDF; Read online, Hardback oraz Master e-book ISBN. A dojdzie zapewne kolejny, ósmy: paperback. Oczywiście w rekordzie wpisaliśmy tylko te dane, które pozyskujemy z egzemplarza, na podstawie którego sporządzamy opis, ale czy to postępowanie prawidłowe? Ostatnia aktualizacja MARC21 nic o tej sprawie nie mówi. Wytyczne na temat pola 020 pochodzą z 2005 roku i kwestii różnych postaci elektronicznych książki w ogóle nie poruszają.
Co do tego czy odrębne elektroniczne postacie wydawnicze (formaty) danej książki powinny posiadać odrębne numery ISBN zdania w branży wydawniczej są podzielone [patrz: tutaj i tutaj]
Wiadomo, że ISBN jest używany we wszystkich gałęziach sieci dystrybucji książek i w bibliotekach i jest wykorzystywany w celach identyfikacyjnych, statystycznych, do monitorowania danych o sprzedaży etc. Międzynarodowe Biuro ISBN utrzymuje, że każda elektroniczna postać książki wymaga nadania odrębnego numeru ISBN. (por. dokument Guidelines for the assignment of ISBNs to e-books and “apps”). Dla wydawców ta konieczność nie jest wcale taka oczywista. Nadanie numeru ISBN generuje koszty, o ile bowiem w Polsce jest ono bezpłatne, to w USA czy Wielkiej Brytanii trzeba za nadanie numeru ISBN zapłacić.
Komentarze